บนฟ้ามีห่านหนึ่งตัว (天顶一只鹅)

ผลจากการมีเวลาว่างช่วงสงกรานต์โดยไม่มีเน็ตใช้ ทำให้สามารถแกะเพลงแต้จิ๋วได้อีกหนึ่งเพลง คราวนี้กลับมาที่เพลงพื้นบ้านเบา ๆ ว่าด้วยชีวิตรันทดของคนที่ถูกเรียกว่า "ตั่วแปะ" (ลุงใหญ่) ทั้งที่ตัวเองยังโสดอยู่ จนต้องหลบลี้หนีมาสยามทำมาหากิน คนแต้จิ๋วหลายคนรู้จักเพลงนี้ คือ 天頂一隻鵝 [ทีเต้งเจ็กเจี้ยะก๎ง๊อ] บนฟ้ามีห่านหนึ่งตัว เป็นเพลงที่ดัดแปลงมาจากลำนำพื้นบ้าน โดยเติมสีใส่ไข่เพิ่มเข้าไปอีกหนึ่งท่อน มีการหยิบพัดมาบังหน้าแล้วต่อว่าพ่อแม่ด้วย

ภาษาที่ใช้เป็นภาษาพูดธรรมดา ฟังไม่ยากเกินไป แต่ปัญหาของภาษาพูด ไม่ว่าจะเป็นแต้จิ๋วหรือจีนถิ่นอื่น ๆ ก็คือหลายคำหาตัวเขียนลำบาก ในคาราโอเกะจึงมักใช้วิธีเลี่ยงไปใช้ตัวเขียนอื่นแล้วอ่านทับคำเอาดื้อ ๆ คลิปนี้ก็เหมือนกัน จึงได้พยายามค้นคว้าหาตัวเขียนเท่าที่หาได้จากแหล่งอ้างอิงออฟไลน์ที่มี

บนฟ้ามีห่านหนึ่งตัว (天頂一隻鵝)

天顶一只鹅
天頂一隻鵝
ทีเต้งเจ็กเจี้ยะก๎ง๊อ
บนฟ้ามีห่านหนึ่งตัว

阿弟有嬷阿兄无
阿弟有嬤阿兄無
อาตี๋อู่โบ้วอาเฮีย*บ๊อ
น้องชายมีเมียพี่ชายไม่มี
(คำว่า "โบ้ว" ที่แปลว่า "เมีย" นี้ พบตัวเขียนหลายแบบ ในพจนานุกรมแต้จิ๋วที่ใช้อ้างอิงไม่พบคำนี้ แต่พอตรวจสอบกับ gaginang.org พบว่าใช้ตัว 嬤 เหมือนในคาราโอเกะ ซึ่งพจนานุกรมจีนกลางกลับแปลว่า "แม่" แต่ "เหล่าตั๊ง" ใช้ตัว 𡚸 โดย 㜁𡚸 [จาโบ้ว] = ผู้หญิง ซึ่งอันที่จริงส่วนหลัง 么 ก็เป็นตัวย่อของ 麼 นั่นเอง)

阿弟生仔叫大伯
阿弟生仔叫大伯
อาตี๋แซ*เกี้ยเกี้ย#ตั่วแปะ
น้องชายมีลูกเรียกลุงใหญ่

大伯羞理无奈何
大伯羞理無奈何
ตั่วแปะเสียวลี่บ่อไหน่ฮ้อ
ลุงใหญ่อับอายจนไม่รู้จะทำยังไง
(คำว่า [เสียวลี่] ในคาราโอเกะใช้ว่า 小理 ซึ่งจะออกเสียงเป็น [เสียวลี่] ได้พอดี แต่ความหมายจะเป็นทำนอง "เหตุผลน้อย " หนังสือสำนวนพื้นบ้านแต้จิ๋วใช้ 羞理 ซึ่งตัว 羞 ซึ่งแปลว่า "อับอาย" ปกติอ่านว่า [ซิว] แต่ใน 羞理 อ่านเป็น [เซี่ยว] มีเพลงบางเวอร์ชันใช้คำว่า 害羞 [ไห่ซิว] แปลว่า "อับอาย" ตรงตัว แต่ไม่ใช่ภาษาพูดปกติ บางเวอร์ชันใช้แค่ว่า 听着 [เทีย*เตี๊ยะ#] คือ "ได้ยินเข้า" เท่านั้นเอง)

--

𢭪枝扇仔将面遮
𢭪枝扇仔將面遮
เขียะ#กีซี้*เกี้ยเจี้ยงหมิ่งเจีย
หยิบพัดอันน้อยมาบังหน้า
(ในคาราโอเกะใช้คำว่า 拿 [น่า] = ถือ แทน 𢭪 [เคียะ#] = หยิบ แล้วอ่านทับคำ เข้าใจว่าตัว 𢭪 เป็นอักษรที่ใช้เฉพาะในภาษาถิ่น ไม่มีในจีนกลาง)

一来怨娘二怨爹
一來怨娘二怨爹
อิกไหล่อ้วงเนี้ย#หยี่อ้วงเตีย
มานั่งเคืองแม่หนึ่ง พ่ออีกหนึ่ง

怨我爹娘无主意
怨我爹娘無主意
อ้วงอัวเตียเนี้ย#บ่อจูอี่
เคืองที่พ่อแม่ฉันไม่รู้จักคิด

阿弟怎呢先娶过阿兄
阿弟怎呢先娶過阿兄
อาตี๋จ้อหนี่โซยฉั่วก้วยอาเฮีย*
น้องชายทำไมชิงแต่งงานก่อนพี่ชาย
(怎 ปกติอ่านว่า [จ้า] แต่ในคำว่า 怎呢 จะอ่านว่า [จ่อ] ผันเป็น [จ้อนี้] แปลว่า "ทำไม" เป็นคำภาษาพื้นบ้านแต้จิ๋วที่ใช้บ่อย)

--

拜别爹娘往暹罗
拜别爹娘往暹羅
ไป้เปี๊ยกเตียเนี้ย#อวงเสี่ยมล้อ
กราบลาพ่อแม่มุ่งสู่สยาม
(บางเวอร์ชันว่า 收拾包裹過暹羅 [ซิวสิบเปาล่อก้วยเสี่ยมล้อ] จัดห่อสัมภาระไปสยาม)

走来去暹罗块卖霜糕
走來去暹羅塊賣霜糕
เจาไลคื่อเสี่ยมล้อกอโบ่ยซึงกอ
ลี้ไปสยามขายไอติม
(บางเวอร์ชันว่ามาสยาม 牽豬哥 [คังตือกอ] คือมาเลี้ยงหมูพ่อพันธุ์)

赚有钱银加减寄
賺有錢銀加减寄
ทั่งอู่จี่*งึ้งแกเกียมเกี่ย
ได้เงินสะสมไว้อีกสักหน่อย
(ในคาราโอเกะ ใช้ 多少 [ตอเจี้ย#] แทน 加减 [เกียเกียม/แกเกียม] แล้วอ่านทับคำ แปลเหมือนกันว่า "อีกสักหน่อย")

正好返来去娶个雅老婆
正好返來去娶個雅老婆
เจี๊ย*ฮ่อตึงไลคือฉั่วไก่เงียเหล่าพ้อ
แล้วค่อยกลับไปแต่งเมียสวย ๆ สักคน
(老婆 ปกติอ่านว่า [เหล่าพั้ว] แปลว่า "เมีย" แต่ในที่นี้อ่านเป็น "เหล่าพ้อ" เพื่อให้เสียงสัมผัสในกลอน)

อ้างอิง:

 
1. ชวน เซียวโชลิต (ประสิทธิ์ ชวลิตธำรง). ปทานุกรมจีน-ไทย 中泰大辭典. -- กรุงเทพฯ: นานมี, 2505. 1700 หน้า.
 
2. เหล่าตั๊ง. ลูกหลานคนแต้จิ๋ว. -- กรุงเทพฯ: นิวเซนจูรี่ฯ, 2551 (10), 205 หน้า. ISBN 978-974-04-0863-5.
 
3. สุภาณี ปิยพสุนทรา. สำนวนภาษาพื้นบ้านแต้จิ๋ว. -- กรุงเทพฯ: ทฤษฎี, 2550. 201 หน้า. ISBN 978-974-9796-56-6.